Stanisław ze Szlap (Słap) (zm. 1506), prowincjał bernardynów, kaznodzieja.
Pochodził ze wsi Szlapy koło Święcian w woj. wileńskim.
O studiach uniwersyteckich S-a nic nie wiadomo, jego dalsza działalność każe przypuszczać, że miał wykształcenie prawnicze. Być może był jednym z kilkudziesięciu scholarów Uniw. Krak. przyjętych do zakonu braci mniejszych obserwantów (bernardynów) w Krakowie ok. r. 1454 przez Jana Kapistrana. Od początku uchodził za zakonnika dobrze obeznanego z prawem kościelnym. Brał udział w staraniach o legalizację tworzonych przez bernardynów nowych placówek na terytoriach pruskich, odebranych Krzyżakom, oraz w przejmowaniu konwentów prowincji saskiej w Prusach pod władzę polskiego prowincjała. W r. 1475 udał się wraz z prowincjałem Michałem Balem na kapit. generalną zakonu do Neapolu, a następnie do Rzymu, gdzie w roku jubileuszowym pełnił obowiązki spowiednika polskich pielgrzymów. Po powrocie do kraju przebywał w l. 1477–8 w klasztorze św. Katarzyny koło Bodzentyna jako kaznodzieja, a potem w klasztorze św. Bernardyna w Wilnie (1479–80).
W r. 1480 wraz z Klimakiem z Kobylina wyjechał S. jako reprezentant polskiej prowincji zakonnej na kapit. generalną do Ferrary. Jeszcze przed rozpoczęciem kapituły przybyli obaj do Rzymu, aby przedłożyć papieżowi Sykstusowi IV pisma króla Kazimierza Jagiellończyka w sprawie konwentów pruskich. Misja okazała się bezskuteczna, gdyż Polaków ubiegł komisarz krzyżacki w Rzymie (wg C. Bogdalskiego bernardyn o. Augustyn ze Śląska), który o sprawie dowiedział się wcześniej i przez swe kontakty w Rzymie zdołał na pewien czas udaremnić starania polskie (doprowadził nawet do zakazu opuszczania przez obu posłów miejsca zamieszkania). W archiwum zakonu w konwencie rzymskim na Aracoeli S. przepisał wówczas 25 przywilejów misyjnych dla franciszkanów pracujących w Ziemi Świętej i w Bośni wśród muzułmanów, myśląc o rozszerzeniu ich ważności na wschodnie rubieże Korony i Litwy. S. i jego towarzysz uzyskali w tej sprawie osobne brewe od papieża w r. 1481; ponadto przywieźli z Rzymu ostateczne zatwierdzenie stanu prawnego tercjarek bernardyńskich oraz odpusty za odprawianie „Godzinek” ku czci Matki Bożej, przetłumaczonych wierszem na język polski przez bł. Władysława z Gielniowa. Po powrocie do kraju złożył S. przywiezione z Rzymu dokumenty z przywilejami w konwencie poznańskim, a następnie na kapit. prowincjalnej w Kole nad Wartą (1482) przedstawił swoje sprawozdanie. Na podstawie jego relacji kapituła wydała szereg uchwał, m.in. dotyczących sióstr bernardynek, którym nakazała zamieszkanie we wspólnotach klasztornych, ostatecznie regulując przy tym ich stan prawny wobec konsystorzy biskupich i władz państwowych, jako pełnoprawnych zakonnic.
Po raz trzeci udał się S. do Rzymu w r. 1487 jako komisarz w zastępstwie chorego prowincjała Mariana z Jeziorka, w towarzystwie członka zarządu prowincji (dyskreta) Jana Szklarka (Vitreatoris). Najpierw obaj wzięli udział w kapit. generalnej zakonu, odprawionej w Asyżu, a następnie udali się do Rzymu, gdzie od papieża Urbana VIII uzyskali bullę, ostatecznie zatwierdzającą rozszerzenie przywilejów misyjnych w Ziemi Świętej i Bośni na Polskę, oraz dokument zezwalający na podniesienie zwłok świątobliwych zakonników, Szymona z Lipnicy w Krakowie i Jana z Dukli we Lwowie. Sprawozdanie z tej podróży złożyli na kapitule w Warszawie 29 XI t.r.
Prace S-a w prowincji (wikarii) bernardyńskiej w Polsce, podobnie jak jego działania zewnętrzne, świadczyły o dużym zaangażowaniu w sprawy związane z organizowaniem polskiej prowincji zakonnej. Pracował jako przełożony (gwardian) klasztorów w Kole nad Wartą (przed r. 1480), gdzie kontynuował budowę klasztoru, w Bydgoszczy (1482), w Opatowie koło Sandomierza (1493) i w Poznaniu (1498). Dowodem uznania dla jego zasług, szczególnie w kontaktach zewnętrznych prowincji, było wybranie go na kapitule w Kobylinie koło Krotoszyna w r. 1502 na prowincjała. Podczas swych krótkich rządów uregulował konfliktowe sprawy z prowincjałem czeskim, dotyczące okręgów kwesty (czescy kwestarze wchodzili dotąd na teren południowej Polski). Po najeździe Tatarów t.r. i częściowym spaleniu zabudowań klasztornych w Opatowie, S. obwoził po całym kraju ocalały z pożaru krucyfiks, głosił kazania i modlił się z wiernymi o pokój. W r. 1503, z powodu choroby, S. zrezygnował z urzędu prowincjała i ponownie zamieszkał w Bydgoszczy. Przez ostatnie lata życia ciężko chorował, zachował jednak jasność umysłu, w związku z czym miał opinię «żywej kroniki prowincji». Odwiedzał go w tym czasie kronikarz prowincji Jan z Komorowa, gromadzący materiały do swego „Memoriale Ordinis Minorum”. S. zmarł w konwencie w Bydgoszczy 31 III 1506 i został pochowany w tamtejszym kościele Bernardynów po lewej stronie wielkiego ołtarza.
Słown. Geogr., XI (Szlapy); – Bogdalski C., Bernardyni w Polsce, Kr. 1933 I–II; Kantak K., Bernardyni polscy, Lw. 1933 I 47, 56, 60, 65–7, 145, 165, 287, 290; Klasztory bernardyńskie w Polsce w jej granicach historycznych, Red. H. E. Wyczawski, Kalwaria Zebrzydowska 1985 s. 141, 620; Maciszewska M., Klasztor bernardyński w społeczeństwie polskim 1453–1530, W. 2001 s. 159, (tabl. bez nr); Wyczawski H. E., Murawiec W. F., Święty Jan z Dukli, Kalwaria Zebrzydowska 1997 s. 76; – Miracula collectore Nicolao de Sokolniki Ordinis Minorum, w: Acta Sanctorum. Julii, Parisiis–Romae 1868 IV 548; Mon. Pol. Hist., V 5, 47–8, 194, 212, 220, 223, 226, 229, 286–91, 301; Wadding L., Annales Ordinis Fratrum Minorum, Quaracchi (prope Florentiam) 1933 XV 349 (XXVI) p. 303; – Arch. Prow. OO. Bernardynów w Kr.: Annalium polono-seraphicorum […] Joannis Kamieński […] tomus primus, 1453–1628, rkp. W–24 s. 74, 108–16, Archivum conventus Bidgostiensis 1485–1786, rkp. W–39 s. 17–19, Golichowski N., Poczet wybitnych bernardynów od XV do XIX w. włącznie, (rkp.), Incipit cathalogus fratrum mortuorum, rkp. W–20 s. 71, Teki Bogdalskiego, rkp. RGP–k–66 T. 49 k. 159–63v, Topographia specialis, rkp. M–2 k. 36, 87, 94, 112, 132v, 139v, 191.
Wiesław Franciszek Murawiec